Je kan het traject in detail bekijken op Google Maps. 

Wie de track (gpx of gdb) wil, kan die op eenvoudige vraag ontvangen via het contactformulier.
Op de website van Friesland kun je eveneens een .gpx van de Elfstedenroute voor fietsers vinden,
maar die is niet helemaal hetzelfde als het parcours dat ik gereden heb.

Van deze tocht is een artikel verschenen in Op Weg, het magazine van Grote Routepaden
dat je alles vertelt over meerdaagse wandel- en fietstochten in binnen- en buitenland

Je kan dit artikel in pdf lezen.
Ook in Op Weg nr 2017/6 is een artikel verschenen over de 'De Elfstedentocht per fiets'.

De zon schijnt al volop als ik 's morgens de auto in Balk parkeer, de tassen aan de fiets vastmaak en de GPS op de stuurpen klik. De start van mijn traject loopt door het Gaasterland. Dit bosrijk glooiend landschap tussen de Friese Meren en het IJsselmeer had ik eigenlijk niet verwacht in Friesland. Tot Oudemirdum rijd ik door schaduwrijke bossen.

Een beetje abrubt kom ik vanuit de bossen aan het zonovergoten IJsselmeer. Aan het Mirnser klif stop ik even om op het grasveld te genieten van het uitzicht over het meer. Het ondiepe water is blijkbaar een goede plaats om te leren kitesurfen. 

Het traject loopt afwisselend op de dijk met zicht op het meer en naast de dijk met vergezichten over de uitgestrekte weilanden.

Daar komt de oudste stad van Friesland al aan. Stavoren is een pittoresk jachthaventje. Eigenaardig dat dit een Friese 'stad' is want blijkbaar wonen hier maar ongeveer 1000 mensen. De 11 Friese steden mogen zich echter 'stad' noemen omdat ze officiële verworven stadsrechten kunnen voorleggen, terwijl dorpen met nochtans meer inwoners dat niet kunnen.

Vanaf Stavoren draait de route naar het noordoosten, en dat betekent op deze dag tegenwind. Friesland is overwegend vlak. Hellingen hoef je dus niet te vrezen.

Maar de wind heeft hier vrij spel en kan een geduchte tegenstander zijn !

Niet veel later rij ik door Hindeloopen.

Net zoals in Stavoren is dit een pleziervaarthaventje, waarrond de terrasjes uitnodigend naar de toeristen lonken. 

Na Hindeloopen verlaat het traject het IJsselmeer en duikt de biljartvlakke uitgestrekte wei- en hooilanden in. Die worden doorsneden door talloze sloten, vaarten, en afwateringskanalen. De wind is hier nadrukkelijk aanwezig. Workum is de jongste van de 11 Friese steden. Het is een langerekt stadje omdat de huizen oorspronkelijk langs een zelf gegraven waterweg naar het IJsselmeer werden gebouwd.

In tegenstelling tot het 'officiële' traject van de Elfstendentocht loopt deze alternatieve route hierna niet naar Bolsward, maar keert terug naar het IJsselmeer. 

Makkum ligt dicht bij de Afsluitdijk. Net zoals zovele stadjes aan de vroegere Zuiderzee kende deze haven ooit drukke visserij- en handelsactiviteiten, maar raakte in economisch verval door de verzanding van de Zuiderzee en het afsluiten van het IJsselmeer. Gelukkig is er nu het toerisme waardoor al die kleine stadjes en haventjes weer floreren.

De volgende morgen is het centrum van Harlingen doodstil. Het is zondag en alle winkels zijn dicht. Gisteren was het hier nog superdruk, nu is er geen kat op straat. De straatjes en grachten zien er daardoor heel anders (mooier !) uit.  

Buiten Harlingen loopt de route door de uitgestrekte polders. Gedurende enkele kilometers rij ik over een grassige dijk. Na het onweer van de voorbije nacht is het hier erg modderig. Als ik terug op de verharde weg kom moet ik wat modderophopingen aan de remmen verwijderen. In Franeker hoop ik een bakker te vinden maar dat is ijdele hoop. Ook hier is het doodstil en zijn alle winkels potdicht. Gelukkig heb ik nog een grote kwarkbol van de dag voordien en enkele suikerwafels.

Een kaarsrechte weg brengt me door uitgestrekte aardappelvelden naar de dijk langs de Waddenzee, die ik al van heel ver kan zien liggen. 

Het traject loopt vanaf daar tientallen kilometers langs de zeedijk, steeds rechtdoor zonder ook maar enige bocht van betekenis te maken. Aan de ene kant ligt de zeedijk, aan de andere kant de biljartvlakke polders, met daarin hier en daar een grote polderhoeve.

Vanwege de dijk krijg je vanop de fiets de Waddenzee niet te zien. Daarvoor moet je te voet de hoge dijk op. Dat doe ik verschillende keren, maar telkens ben ik wat teleurgesteld: de Waddenzeee is hier niets anders dan een onmetelijke ... moddervlakte.

Langs de dijk passeer ik een plaats die 'De Zwarte Haan' heet. Merkwaardig genoeg is deze plaats het begin van het St. Jacobspad (in het Fries : Jabikspaad) naar Kaap Finisterra ('het einde van de wereld'). Daarom noemen de plaatselijke bewoners deze plaats ook wel 'het begin van de wereld'. Even verder staat het standbeeld van de Slikwerker, die met niets anders dan schop en kruiwagen er in slaagde om grote stukken land droog te leggen. 

Eindelijk (het begon een beetje eentonig te worden) draait het traject weg van de dijk, richting Dokkum. Ik rij niet door het centrum van deze Friese stad maar bereik door de buitenwijken het jaagpad langs het Dokkumer Ee. Het fietspad loopt bijna tot in Leeuwarden op de oever van deze trekvaart die onderdeel is van de Friese Elfsteden schaatstocht. 

Leeuwarden is de grootste van de Friese elf steden en ook de hoofdstad van Friesland. De GPS brengt me vlotjes bij het overnachtingsadres van Vrienden Op de Fiets.

De volgende morgen schijnt de zon uitbundig. Ik ga eerst op zoek naar het standbeeld van de Elfstedenrijder. Aan de vier zijden van de sokkel staan de 11 Friese steden vermeld, en op één zijde staat de lijst van alle winnaars van de Elfstedentocht.

Buiten de stad rij ik weer op een mooi fietspad langs het Sylster Rak en het Deinumer Rak, brede trekvaarten door het vlakke Friese landschap. Daarna komt een enig mooi stukje om te fietsen. Het fietspad is nog nauwelijks een halve meter breed en slingert zich door hooi- en weilanden met talrijke smalle bruggetjes over sloten en vaartjes. Daarna is het weer over vele kilometers een jaagpad langs een trekvaart midden in het groene, vlakke Friese landschap. De zon is van de partij en ik heb wind in de rug, zalig fietsen is dat. Veel te vlug ben ik in Bolsward.

Hier en daar passeer ik mooie molens. Van de 2400 molens die Friesland ooit rijk was staan er nog slechts een 150. Die worden vrijwel allemaal beheerd door monumentenzorg. De meeste daarvan zijn vroegere polder- of watermolens, die overtollig water omhoog pompten uit de lager gelegen polders.

In IJlst aan de oever van de Geeuw, de eeuwenoude vaarverbinding tussn IJlst en Sneek, kijk ik met ontzag naar de unieke houtzaagmolen 'De Rat', die na 3 eeuwen nog steeds in productie is. Van dergelijke molens zijn er nog maar twee in Friesland.

In Sneek loopt het traject langs de enig mooie Waterpoort, die oorspronkelijk diende om de toegang tot de stad via het water te controleren. Dit historische bouwwerk is het symbool van de stad geworden. Na Sneek loopt de route door het Friese merengebied, langs het Sneekermeer en het Slotermeer. In Balk vind ik de auto terug.